In juni 2006 was Marin Alsop de eerste vrouwelijke dirigent voor het Concertgebouworkest sinds bijna een eeuw. Ze herinnert het zich nog goed, want haar moeder was voor deze gelegenheid meegekomen. ‘Het was een heerlijke reis samen. Ik heb sindsdien vaker in de Grote Zaal gedirigeerd, maar tot nu toe niet weer het Concertgebouworkest.’ Nu is de in New York geboren Alsop terug, met Béla Bartóks vitale late meesterwerk Concert voor orkest, geschreven in diezelfde stad, en twee recente werken van Amerikaanse componisten, John Adams en de New Yorkse Jessie Montgomery. Een programma vol ritme en energie.
Bestel kaarten voor het concert op 14 juni
‘Fearful Symmetries van John Adams is me heel dierbaar’, vertelt Alsop. ‘Elke compositie van John is weer anders, maar altijd is er dat gevoel van Amerikaanse directheid, het danselement en veel humor. De maatwisselingen zijn fenomenaal, het bouwt en bouwt maar op. Het is echt een groove-stuk, heel Amerikaans in ritmische vitaliteit, met nadruk op de blazers. En met een saxofoonsectie en een synthesizergroep is het orkestgeluid fascinerend en uniek.’
‘Ik probeer het publiek een interessant menu voor te schotelen.’
Wat koos ze als openingswerk? ‘Ik wilde iets dat ook weer een deel van het orkest in de spotlights zet. Strum van Jessie Montgomery vind ik heel goed, omdat het de mogelijkheden van het strijkorkest op een geweldig leuke manier verkent. Het is niet makkelijk, maar heeft ook weer een enorm Amerikaanse flavour. Jessie leerde ik kennen als composer in residence bij het Chicago Symphony Orchestra. We zijn allebei ook violist, dat schept een band. En ik vind haar innovatieve muziek erg tot de verbeelding spreken.’
In zekere zin is Bartóks Concert voor orkest ook Amerikaans, hij componeerde het tijdens zijn laatste jaren in New York. ‘Ik houd van het volksmuziekelement in Bartók. Voor mij is dat vergelijkbaar met jazz en groove in Amerikaanse muziek. Ik denk – dat hoop ik tenminste – dat al mijn programma’s, bewust of onbewust, een onderliggend thema hebben dat mensen op verschillende niveaus aanspreekt. Het hoeft er niet dik bovenop te liggen, je kunt programmeren zien als het samenstellen van een heerlijke maaltijd. Ik probeer het publiek een interessant menu voor te schotelen met dingen die ze nog nooit eerder geproefd hebben, en tegelijk een verrijking zijn van wat ze al kennen.’
‘Ik houd van het volksmuziekelement in Bartók. Voor mij is dat vergelijkbaar met jazz en groove in Amerikaanse muziek.’
Iemand moet de eerste zijn. Marin Alsop was de eerste vrouwelijke chef-dirigent van een bekend orkest in de Verenigde Staten, in Zuid-Amerika, in Groot-Brittannië en in Wenen. Door haar artistieke visie en haar imposante internationale carrière is ze wegbereider geweest voor vele anderen. Toen Alsop in 2013 als eerste vrouwelijke dirigent ooit een BBC Night of the Proms leidde, hadden inmiddels al meer vrouwen hun weg gevonden naar de bovenste dirigentenechelons. Meer rolmodellen leidt tot meer ambitieuze jongeren, en sinds een jaar of acht is een ware aardverschuiving gaande. In de woorden van Mirga Gražinytė-Tyla: ‘De sluisdeuren zijn geopend’.
Marin Alsop grossiert inmiddels al jaren in chef-dirigentschappen aan beide kanten van de oceaan. In Europa geniet ze van het feit dat ze zich volledig kan concentreren op de muziek. ‘In de Verenigde Staten kost de baan van dirigent veel meer tijd en stress. Elk jaar moet je opnieuw geld vinden. Daarom ben ik zo gelukkig in Wenen, daar hoef ik me geen zorgen te maken over al die bijkomende zaken.’
Lees het complete artikel van Carine Alders in Preludium.
