Out of Africa

Het Concertgebouworkest presenteert met Damon Albarn een kleurrijk muziekavontuur in de Gashouder. Tijdens Damon Albarn: Symphonic Loops, in samenwerking met creatief partner Pierre Audi en dirigent André de Ridder, komen symfonische muziek, Afrikaanse klanken, natuurgeluiden en popsongs samen.

Als gastmusici treden acht Afrikaanse muziekgrootheden op: Afel Bocoum (zang, gitaar), Cubain Kabeya (slagwerk, sampler), Mamadou Diabaté (kora), Papy Kalula Mbongo (djembe, slagwerk, sampler, kalebas), Mélissa Hié (djembe, spleettrommel, sampler), Ophélia Hié (pentatonische balafoon, synthesizer), Lansiné Kouyaté (diatonische balafoon), Baba Sissoko (tama, n’goni).

Kora

Harpachtig instrument uit West-Afrika. Twee groepen snaren (11 links en 10 rechts) zijn gespannen tussen de mahoniehouten hals en een met koeien- of antilopenhuid beklede kalebas. De twee verticale stokken dienen als houvast, zodat de duimen de snaren kunnen bespelen (zie foto op hierboven). De Malinese familie Diabaté levert al decennia de bekendste koraspelers.

Doundoun

Algemene naam voor een categorie bastrommels uit West-Afrika, genoemd naar leden van het gezin: de kenkeni (‘kindje’, 20-25 cm), de sangban of songba (‘vader’, ca. 30 cm) en de doundounba (‘moeder’, 50-80 cm doorsnede en ongeveer een meter hoog).

Djembe

Vaastrommel uit West-Afrika, traditioneel een uitgehold stuk boomstam bespannen met een geitenvel door middel van touw. Het geluid draagt kilometers ver; de djembe werd gebruikt om snel met andere dorpen te communiceren.

Ngoni

Instrument met één tot zes snaren uit West-Afrika dat wordt beschouwd als de voorloper van de banjo. De klankkast (hout of kalebas) wordt overtrokken met gedroogde dierenhuid.

Balafoon

Marimba-achtig slaginstrument uit West-Afrika. Fleskalebassen die onder de houten latten hangen, dienen als resonatoren. In Guinee wordt doorgaans de diatonische balafoon bespeeld (met zeven tonen binnen een octaaf), in Burkina Faso de pentatonische (met vijf).

Duimpiano

Op een klankkast gemonteerde metalen tongetjes worden met de duimen aangetokkeld. In diverse regio’s in centraal Afrika staan de verschillende typen bekend onder benamingen als mbira, likembe, kalimba, ikebme, kasayi en sansa.

Tama

Zandlopervormige hardhouten klankkast, aan weerszijden bespannen met een dierenvel. De uiteinden worden bijeengehouden door touwen of riemen. Tama is de naam in Senegal en Burkina Faso, in Ghana heet hij dondo, in Nigeria dundun.

Shekere

Een van vele instrumenten die traditioneel van een gedroogde kalebas werden gemaakt. De met een netje van kralen, nootjes of zaden omhulde klankkast kan worden geschud, geslagen, geplukt of geschuurd in de handpalm.

Spleettrommel

Een hol stuk hout met een I- of H-vormig klankgat. Met een stok aanslaan kan aan verschillende kanten verschillende toonhoogtes opleveren. Daardoor is ze bij toontaalvolkeren geschikt als communicatie-middel. De meeste spleettrommels (o.a. alimba en mukoku) zijn afkomstig uit Congo.

Lees meer over de concerten met Damon Albarn in de Gashouder

door Martijn Voorvelt
illustraties Catherine Nieuwesteeg
dit artikel verscheen eerder in Preludium