Brahms’ Tweede symfonie

Eerste symfonie | Tweede symfonie | Derde symfonie | Vierde symfonie

Het succes dat zijn Eerste symfonie werk oogst, geeft Brahms moed. Zoveel zelfs dat hij kort daarop zijn Tweede symfonie in een verbluffende vier maanden voltooit. Brahms schrijft het werk grotendeels tijdens een werkvakantie in Pörtschach am Wörtersee, een zonnig vakantieoord in het zuiden van Oostenrijk. Hij heeft er uitzicht op het meer en op besneeuwde Alpentoppen. Dat natuurschoon is hoorbaar de symfonie binnengeslopen.

Brahms haatte het als mensen de Tweede symfonie zijn ‘Pastorale’ noemden, maar de vergelijking met Beethovens Zesde symfonie is begrijpelijk. Beide werken ademen een landelijke en doorgaans ontspannen sfeer. Nog een overeenkomst: beide worden voorafgegaan door gespannen werken in c klein, en vormen daarmee een groot contrast.

‘De nieuwe symfonie is onuitstaanbaar melancholiek. Ik heb nog nooit zoiets droefs geschreven.’
- Brahms in een brief aan zijn uitgever

De Tweede is een volstrekt ander werk dan haar voorganger: schijnbaar ontspannen en zonder moeite uit de pen gevloeid. Maar voor de goede verstaander ligt er onder het rimpelloze oppervlak een diep verlangen, een ‘verloren idylle’. In Brahms’ eigen woorden: de symfonie is niet zonnig of licht, maar ‘elegisch in karakter’. Ook die dubbelzinnigheid is typisch voor de componist.